Η 8η Νοεμβρίου και η 8η Δεκεμβρίου του 1912 είναι ημερομηνίες χαραγμένες ανεξίτηλα στη μνήμη των Λεσβίων, καθώς σηματοδοτούν την ολοκλήρωση της απελευθέρωσης του νησιού από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, έπειτα από σχεδόν πέντε αιώνες σκλαβιάς. Το γεγονός αυτό, που εντάσσεται στο πλαίσιο του Α' Βαλκανικού Πολέμου, υπήρξε καθοριστικό για την ενσωμάτωση της Λέσβου στον εθνικό κορμό.
Το Πλαίσιο: Ο Α' Βαλκανικός Πόλεμος
Ο Α' Βαλκανικός Πόλεμος κηρύχθηκε στις 5 Οκτωβρίου 1912, με κύριο στόχο των συμμαχικών κρατών (Ελλάδα, Σερβία, Βουλγαρία, Μαυροβούνιο) την απελευθέρωση των υπόδουλων χριστιανικών πληθυσμών στα Βαλκάνια.
Η ελληνική στρατιωτική στρατηγική, υπό την καθοδήγηση του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου, έδωσε μεγάλη έμφαση στην κυριαρχία του Αιγαίου. Ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, επικεφαλής του ελληνικού στόλου με ναυαρχίδα το θρυλικό «Αβέρωφ», είχε ως αρχικό μέλημα την κατάληψη νησιών στρατηγικής σημασίας, κυρίως κοντά στα Στενά των Δαρδανελίων (όπως η Λήμνος, Ίμβρος, Τένεδος), ώστε να εγκλωβίσει τον οθωμανικό στόλο.
🚢 Η Άφιξη στη Μυτιλήνη: 8 Νοεμβρίου 1912
Αν και η Λέσβος βρισκόταν εκτός του αρχικού άμεσου σχεδιασμού, οι πιέσεις και οι εκκλήσεις του ελληνικού πληθυσμού του νησιού ήταν έντονες. Έτσι, στις 6 Νοεμβρίου 1912 δόθηκε το σύνθημα για την κατάληψή της.
Τις πρώτες πρωινές ώρες της 8ης Νοεμβρίου 1912, ο ελληνικός στόλος έφτασε στο λιμάνι της Μυτιλήνης. Το θέαμα των ελληνικών πλοίων, με πρώτο τον «Αβέρωφ», προκάλεσε πανζουρλισμό χαράς και ενθουσιασμού στον ελληνικό πληθυσμό της πόλης. Οι Έλληνες στρατιώτες, μια μικρή δύναμη πεζοναυτών (περίπου 1.400 άνδρες) υπό τον Αντισυνταγματάρχη Πεζικού Απολλόδωρο Συρμακέζη, αποβιβάστηκαν και, μετά την παράδοση του Τούρκου διοικητή, κατέλαβαν την πρωτεύουσα.
Η Μυτιλήνη και το νοτιοανατολικό τμήμα της Λέσβου είχαν πλέον απελευθερωθεί, όμως η τουρκική αντίσταση στο εσωτερικό του νησιού παρέμενε ισχυρή.
⚔️ Η Κρίσιμη Μάχη: Κλαπάδος (6-8 Δεκεμβρίου 1912)
Η πλήρης απελευθέρωση του νησιού απαιτούσε την εκκαθάριση των τουρκικών δυνάμεων που είχαν οχυρωθεί στο βορειοδυτικό τμήμα της Λέσβου. Ο κύριος όγκος των Τούρκων στρατιωτών (περίπου 2.000) είχε συγκεντρωθεί στην περιοχή του Κλαπάδου και της Στύψης.
Οι ελληνικές δυνάμεις, ενισχυμένες και με τη συνδρομή του πυροβολικού από τα ελληνικά πλοία που έπλεαν στον κόλπο της Πέτρας, ξεκίνησαν την τελική επίθεση στις 6 Δεκεμβρίου. Η μάχη, αν και σύντομη, ήταν σφοδρή.
Μετά από τρεις ημέρες σφοδρών συγκρούσεων, ο τουρκικός στρατός ηττήθηκε. Στις 8 Δεκεμβρίου 1912, στο λόφο Πετσοφά, συνομολογήθηκε το Πρωτόκολλο Παραδόσεως των ηττημένων τουρκικών στρατευμάτων. Με αυτή την κρίσιμη νίκη, ολόκληρη η Λέσβος αποτίναξε τον οθωμανικό ζυγό.
Το Κληροδότημα της Ελευθερίας
Η απελευθέρωση της Λέσβου δεν ήταν μόνο στρατιωτικό, αλλά και βαθιά συναισθηματικό και εθνικό γεγονός. Σήμανε το τέλος μιας μακραίωνης κατοχής και την αρχή μιας νέας εποχής ελευθερίας και ανάπτυξης.
Σήμερα, η επέτειος της 8ης Νοεμβρίου τιμάται ως η ημέρα εισόδου του ελληνικού στρατού στην πρωτεύουσα και η 8η Δεκεμβρίου ως η ημέρα της ολοκληρωτικής απελευθέρωσης του νησιού, υπενθυμίζοντας τη θυσία και τον αγώνα των Ελλήνων για την επιστροφή της Λέσβου στη μητέρα-πατρίδα.
