Η αλλαγή της ώρας, από χειμερινή σε θερινή και αντίστροφα, είναι ένα φαινόμενο που βιώνουμε δύο φορές τον χρόνο και αποτελεί μέρος της ζωής μας στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές άλλες χώρες, κυρίως στην Ευρώπη. Ποιος είναι όμως ο λόγος που οι δείκτες των ρολογιών μετακινούνται κάθε άνοιξη και φθινόπωρο;
Ο Πρωταρχικός Λόγος: Η Εξοικονόμηση Ενέργειας
Ο βασικός και ιστορικός λόγος για την υιοθέτηση της αλλαγής της ώρας, γνωστής ως Θερινή Ώρα (Daylight Saving Time - DST), είναι η εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας. Η ιδέα βασίζεται στην καλύτερη αξιοποίηση του φυσικού φωτός της ημέρας.
Κατά τους θερινούς μήνες, μετακινώντας τα ρολόγια μία ώρα μπροστά, επιτυγχάνεται το εξής:
Μεγαλύτερη Διάρκεια Φωτός το Απόγευμα: Ο ήλιος δύει μια ώρα αργότερα σύμφωνα με το ρολόι. Αυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι μπορούν να εκμεταλλευτούν το φυσικό φως για τις δραστηριότητές τους το απόγευμα και νωρίς το βράδυ, μειώνοντας την ανάγκη για τεχνητό φωτισμό.
Μείωση Κατανάλωσης: Η μείωση της χρήσης ηλεκτρικού ρεύματος για φωτισμό, ειδικά τις ώρες αιχμής, οδηγεί σε εξοικονόμηση ενέργειας.
Η ιδέα αποδίδεται αρχικά στον Βενιαμίν Φραγκλίνο το 1784, ωστόσο εφαρμόστηκε ουσιαστικά κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου από τη Γερμανία (1916) και στη συνέχεια από άλλες χώρες, ως μέτρο εξοικονόμησης άνθρακα και ενεργειακών πόρων για την πολεμική προσπάθεια.
Η Εφαρμογή στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, το μέτρο της θερινής ώρας εισήχθη μόνιμα το 1975, στον απόηχο της μεγάλης πετρελαϊκής κρίσης του 1973, με κύριο σκοπό την αντιμετώπιση του ενεργειακού κόστους.
Εναρμόνιση με την Ευρωπαϊκή Ένωση
Σήμερα, η αλλαγή της ώρας στην Ελλάδα πραγματοποιείται στο πλαίσιο της πανευρωπαϊκής ρύθμισης. Από το 1996 ισχύει μία ενιαία κοινοτική Οδηγία, σύμφωνα με την οποία:
Θερινή Ώρα: Τα ρολόγια γυρίζουν μία ώρα μπροστά την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου (μετάβαση από τη χειμερινή στη θερινή ώρα).
Χειμερινή Ώρα: Τα ρολόγια γυρίζουν μία ώρα πίσω την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου (επιστροφή στην «κανονική» ώρα).
Αυτή η εναρμόνιση διασφαλίζει ότι όλες οι χώρες-μέλη της Ε.Ε. έχουν την ίδια ώρα αλλαγής, διευκολύνοντας έτσι τις μεταφορές, τις επικοινωνίες και τις οικονομικές συναλλαγές.
Το Μέλλον της Αλλαγής Ώρας
Τα τελευταία χρόνια, η αποτελεσματικότητα του μέτρου ως προς την εξοικονόμηση ενέργειας έχει αμφισβητηθεί, ενώ έχουν αναφερθεί και επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό (π.χ. στο βιολογικό ρολόι, τον ύπνο, την υγεία).
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε το 2019 υπέρ της κατάργησης της εποχικής αλλαγής ώρας, δίνοντας τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να επιλέξουν τη μόνιμη διατήρηση είτε της θερινής είτε της χειμερινής ώρας, με την τελευταία αλλαγή να είχε αρχικά προγραμματιστεί για το 2021. Ωστόσο, λόγω της πανδημίας του COVID-19 και άλλων γεωπολιτικών εξελίξεων, η τελική απόφαση μεταξύ των κρατών-μελών καθυστέρησε και δεν έχει ακόμη ληφθεί οριστικά.
Συνεπώς, μέχρι νεότερης κοινής ευρωπαϊκής απόφασης, η Ελλάδα συνεχίζει να εφαρμόζει την αλλαγή της ώρας δύο φορές τον χρόνο, κυρίως λόγω της ισχύουσας ευρωπαϊκής Οδηγίας και του παραδοσιακού στόχου της ενεργειακής εξοικονόμησης.
